Araşdırma » Səhifə 4 » Qaynar-xett.az

Dünya haqda bu faktlar sizi ŞOK EDƏCƏK - Maraqlı məlumatlar

(27-03-2023, 11:00)

Dünyada bir çox canlı növü yaşayır. Təbii ki, bunların hamısı haqqında informasiyamız olmasa da, aparılan araşdırmalarda ortaya maraqlı və qəribə faktlar ortaya qoymaq olur. Milyonlarla illik bu əsrarəngiz planetimizin sirlərini öyrənmək istəyirsiniz?

1. Venerada bir gün dünyada 117 günə bərabərdir.
2. Fillərin çoxu mavi balina dili qədər ağırdır.
3. İnəklər tapmaca tipli oyunlar oynaya bilər və həll etdiklərində bundan zövq ala bilərlər.
4. İsveçrədə bir ədəd guinepig sahibi olmaq illeqaldır. Əgər guinepig almaq istəyirsinizsə, 2 dənə almalısınız.
5. Samsung telefonlarını test etmək üçün popa şəklindəki robotlardan istifadə edir.
6. Bəzi balıqlar əsnəyə bilər, öskürə bilər və gəyirə bilərlər.
7. Doğuşdan sonra körpələr ağ-qara görürlər.
8. Kainatdakı bütün ulduzlar dünyadakı bütün qum dənələrinin sayından daha çoxdur.
9. İngiltərədə göyərçin nəcisi krallığın mülkü sayılır.

11. İnsan bədəni biokimyəvi reaksiyaların nəticəsi olaraq, adi gözlə görünnəyən işıq saçır.

12. Kəpənəklər ayaqları ilə qoxu alır.
13. Bir qütb ayısının dərisi qaradır və kürkləri ağ deyil, şəffafdır. Dilləri isə qara, bənövşəyi və mavi kimi görünə bilər.
14. Flaminqoların rəngi krevet yediyi üçün çəhrayıdır.

15. Balıqlar da boğula bilər, özü də su altında!

16. Burnunuzu sıxsanız, ağzınız bağlı ikən mırıldana bilməzsiniz.

17. Oxford universiteti Aztek imperatorluğundan daha qədimdir.
18. Dünyanın ən böyük qar dənəsi 38 sm genişliyində idi.

19. 40 milyon il əvvəl bir pinqivin 1.80 sm hündürlüyündə və 250 kilo ağırlığında idi.
20. Dünyanın ən yüksək binası olan Burj Khalifa-nın hər mərtəbəsindən günəşin batmasını izləyə bilərsiniz.

Ətraflı

Toyuğun bu hissələrini YEMƏYİN, TƏHLÜKƏLİDİR

(14-03-2023, 11:00)

Çin mütəxəssisləri toyuğun daha zərərli hissələri siyahısına boğaz hissəni də daxil edib.

Toyuğun heç də bütün hissələri yeyilməyə uyğun və faydalı deyil.

Ona görə bu hissəni çox yedikdə həmin təhlükəli madədlər insan orqanizmi və limfa sistemində tutulub, iltihabi proses yaradıb, gələcəkdə artroz, xərçəngə səbəb ola bilər

Eləcə də toyuq ayaqlarından xörəklər hazırlamayın. Bu hissədə də çox miqdarda hormonlar yığılır. Eləcə də dəbdə olan toyuq pətənəyi də toksin və bakteriyalarla doludur. Bu hissələr bişirildikdə belə zərərsiz olmur".

Ətraflı

Yuxuda ət görmək bu qorxunc hadisədən xəbər verirmiş - YUXU YOZMALARI

(14-03-2023, 10:00)

Yuxuda ət görmək ümumiyyətlə pis yuxu kimi şərh olunur. Bu yuxunun mənası bədbəxt olmaq, nüfuzdan düşmək, böyük maddi sıxıntı yaşamaq kimi bir çox mənfi vəziyyətlərə işarə edir. Xüsusilə qaynadılmamış ətin görülməsi bədbəxtlik, xəstəlik, kədər və yalnızlığa yozulur. Yuxusunda qəssabdan ət almış şəxs üçün ölümünün yaxınlaşdığı deyilir. Yuxuda görülən ət, böyük bir fəlakət qapıdadır deməkdir.

Yuxuda böyük bir parça olaraq görülən ət pis bir vəziyyətə işarə edərkən, bişmiş bir ətin görülməsi, yaxşılığın varlığı və bütövlüyü olaraq təhlil edilir. Təzə ətin görünüşü qapıda ölüm və arxasında kiminsə olmamasını göstərir. Ət ümumiyyətlə böyük bir problemə yozulsa da, əzilmiş ət böyük bir düşmən varlığından xəbər verir.

Yuxuda ət görmək haqqında
Yuxuda çiy ət görməyin yaxşı bir əlamət olmadığı, pis xəbərin qapıda olduğu izah edilir. Bu yuxunu görən insanın göz yaşları ilə başlayan problemli günlərin olacağına işarədir. Bu yuxunu görən adamın xəstələnib yatağa düşəcəyi kimi mənalara yozulur. (yuxuda çiy ət görmək haqqında daha ətraflı oxu )

Yuxuda ət yemək
Yuxuda ət görməyin əksinə, yuxuda çiy ət yemək daha yaxşı şərh olunur. Şans və bəxt mənasını verən bu yuxunu görən insanın işlərində bolluq, bolluq görəcək, səmərəliliyi artacaq, beləliklə qazancı artacaq, əmlakı və pulu artacaq.

Yuxuda çiy ət bişirmək
Yuxuda çiy ət bişirməyi görmüsünüzsə, bu, hazırkı işinizdən başqa başqa şeylərin ardınca getməyiniz deməkdir, düşüncənizdə çox sayda planınız var. Xəyal quran adam, bu layihələri beynində reallaşdırmaq üçün çox düşündüyünün bir əlaməti olaraq qəbul edilir.

Yuxuda bişmiş ət görmək

Yuxuda bişmiş əti görmək çiy ət görməkdən fərqli olaraq xoş xəbər, qazanc, xoşbəxtlik deməkdir. Xəyal sahibinin borclarının bağlanacağı, maddi yükünün azalacağı, işinin yaxşılaşacağı, ticarətinin açılacağı və bununla da maddi cəhətdən rahatlaşacağı bildirilir. Bu yuxu görmə qazancının halal olduğu da şayiədir.

Yuxuda bişmiş ətlə dolu süfrə yaxşı işlərə işarə edir. Xəyal sahibi ətrafına verdiyi yardımla sevilən bir insandır. Bu yuxu malı Allah yolunda sərf etməyə yozulur. Yuxuda bişmiş ətlə dolu süfrə görmək, edilən yaxşılıqların Allah dərgahında qəbul olunacağına işarədir.

Yuxuda bişmiş ət yemək ümumiyyətlə yaxşı şeylərə işarədir. Bu xəyalın sahibi böyük qazanc əldə edəcək. Əgər borcu varsa, onu ödəyir. Maddi sıxıntı içində olarsa, bu darlıq sona çatar. Bu yuxu çətin günlərin bitdiyini göstərir.

Yuxuda bişmiş ət yemək
Bu yuxu həm də bişmiş əti görmək kimi müsbət şərh edilmişdir. Xəyalpərəst üçün bu yuxu əvvəlkindən daha yaxşı bir vaxt keçirəcək deməkdir. Uzun müddətdir verdiyi borcların nəhayət sona çatacağı, buna görə yaşadığı maddi çətinliklər və bunun səbəb olduğu ailədəki narahatlıqlara son qoyulacağı deyilir.

Yuxuda ət doğrandığını görmək

Yuxuda böyük bir parça olaraq görülən ət pis bir vəziyyətə işarə edərkən, bişmiş bir ətin görülməsi, yaxşılığın varlığı və bütövlüyü olaraq təhlil edilir. Təzə ətin görünüşü qapıda ölüm və arxasında kiminsə olmamasını göstərir. Ət ümumiyyətlə böyük bir problemə yozulsa da, əzilmiş ət böyük bir düşmən varlığından xəbər verir.

Yuxuda ət görmək bu qorxunc hadisədən xəbər verirmiş - YUXU YOZMALARI

Ətraflı

Suyu iki dəfə təkrar qaynatmaq olmaz (VİDEO)

(14-03-2023, 09:30)

Suyu iki dəfə təkrar qaynatmaq olmaz
Yəqin ki, bir çoxlarınız çay və ya qəhvə hazırlamaq üçün suyu çaydana töküb qaynamağa qoymusunuz və telefon zəngi, sevimli serial, ailə üzvlərindən kiminsə sizi çağırması və s. bu kimi səbəblərdən çay içməyi unutmusunuz.
Mətbəxə qayıtdıqda çaydandakı suyun artıq soyuduğunu görüb onu yenidən isitmisiniz. Lakin suyun təkrarən isidilməsinin sağlamlığıa nə qədər ziyanlı olduğunu bilirdiniz?
Belə ki, qaynadıqdan sonra suyun tərkibi dəyişir, zərərli maddələr buxarlanır və su içmək üçün təhlükəsiz olur. Ancaq su uzun müddət qaynadıqda və ya təkrarən isidildikdə onun tərkibindəki kimyəvi maddələr buxarlanmaq əvəzinə yenidən yığılmağa başlayır.

1. Mərgümüş
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) iddia edir ki, mərgümüş suyun tərkibində olduqda əhalinin sağlamlığı üçün daha çox təhlükə yaradır. Mərgümüş orqanizmdə tədricən yığılaraq mədə-bağırsaq traktı xəstəlikləri, periferik nevropatiya, ürək-damar sistemi xəstəlikləri, böyrək çatışmazlığı, dəri zədələnmələri, diabet və hətta xərçəng kimi xəstəliklərə gətirib çıxara bilər.

2. Nitratlar
Nitratlar yalnız torpaqda deyil, suda və hətta havada belə mövcuddur. Su yüksək temperatura məruz qaldıqda nitratlar kanserogen nitrozaminlərə çevrilir ki, bu maddələr də yumurtalıq xərçəngi, yoğun bağırsaq, sidik kisəsi, mədəaltı vəz, qida və mədə xərçəngi kimi xərçəng növlərini əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.
Belə ki, qaynadıqdan sonra suyun tərkibi dəyişir, zərərli maddələr buxarlanır və su içmək üçün təhlükəsiz olur. Ancaq su uzun müddət qaynadıqda və ya təkrarən isidildikdə onun tərkibindəki kimyəvi maddələr buxarlanmaq əvəzinə yenidən yığılmağa başlayır.

3. Flüor
Suyun tərkibində olan flüorun insan sağlamlığı üçün təhlükə yaratdığı faktı artıq təsdiqlənib. Elmi-tibbi jurnallardan birində içməli suda olan flüorun uşaqlarda IQ səviyyəsinin düşməsinə səbəb olduğunu təsdiq edən araşdırmanın nəticələri dərc olunub. 2013-cü ildə aparılan araşdırmalar isə flüorun dişi siçanlarda doğuş qabiliyyətini azaltdığını göstərib.
Beləliklə, su təkcə arıqlamağa xidmət etmir, eyni zamanda düzgün istifadə olunmadıqda orqanizmə zərər verə bilər.

Ətraflı

Yeməkdən sonra BUNU QƏTİ ETMƏYİN

(11-03-2023, 09:30)

Bir çoxlarımız bilirik ki, yeməkdən sonra dərhal uzanmaq və ya yatmaq olmaz. Ama səbəbləri haqqında az məlumatlıyıq.

Yeməkdən dərhal sonra uzanmaq və yatmaq ezofagit xəstəliyinin riskini artırır. İnsan uzandıqda mədədə olan turşu kütləsinin bir hissəsi geriyə, qida borusuna axır.

Əgər bu hal tez-tez təkrarlananrsa, bu qida borusnun divarlarının iltihabına, divarlarda koroların əmələ gəlməsinə səbəb olur. Qida borusunun iltihabı ezofagit adlanır. Bu cox ciddi pozulma sayılır. Uzun müddət ərzində mövcud olan və müalicə olunmayan bu iltihab qida borusunda xərçəngin yaranmasına və inkşafına səbəb ola bilər.

Ətraflı

Səfəvilər dövləti mahiyyət etibarilə militarist xarakterli deyildi...-ARAŞDIRMA

(5-10-2021, 12:06)

Səfəvi şahları əsasən ölkə əhalisinin rifahının yüksəldilməsinin qayğısına qalır, quruculuq işləri ilə məşğul olur və dövlətin sərhədlərini xarici təcavüzdən qoruyurdular...

Milli Kimlik Araşdırmaları qrupunun üzvü Araz Şəhrilinin "Səfəvi süvariləri”adlı növbəti yazısını təqdim edir:

Səfəvi ordusunun əsas zərbə qüvvəsini süvarilər təşkil edirdilər. Qoşun yüngül (oxçular) və ağır (cəngavərlər) süvari bölüklərindən ibarət idi. Orduda piyadaların rolu o qədər də əhəmiyyətli deyildi. Bu baxımdan Səfəvi ordusunun quruluşu Ağqoyunlu dövlətinin qoşun sistemindən demək olar ki, fərqlənmirdi.

1568-ci ildə Səfəvilərin sarayında olmuş C.Vekyetti hesab edirdi ki, "Şah savaş meydanına 60.000 nəfərdən artıq döyüşçü çıxara bilməz”. Səfəvi tarixinin ən ciddi araşdırıcılarından biri olan türkiyəli professor Tufan Gündüz də eyni fikirdədir. O, Səfəvilərin Osmanlı dövləti ilə müharibələrdə bəzi uğursuzluqlarının səbəbini osmanlıların canlı qüvvə sarıdan böyük üstünlüyə malik olmalarında görür. Digər səbəb isə, sözsüz ki, odlu silahların yayılmağa başladığı və daha çox tətbiq olunduğu bir şəraitdə piyada hissələrinin təşkili prosesinin yubadılması idi. Bu məsələyə aydınlıq gətirməyə çalışaq:

Səfəvilər imperiyasının ən qüdrətli vaxtlarında onun ərazisi 3.500.000 kv.km olmuş, bugünkü Azərbaycanı, bütün Cənubi Qafqazı, Şimali Qafqazın böyük bir hissəsini, İranı, İran körfəzindəki ərəb ölkələrini, İraqı, Əfqanıstanı, Orta Asiyanın bir hissəsini, əhatə etmişdir. O dövrdə bu, 20 milyondan çox insanın yaşadığı nəhəng bir imperiya idi. Belə bir geniş ərazidə kifayət qədər insan resursuna malik olmalarına baxmayaraq, Səfəvi şahları ordu quruculuğu məsələlərində ölkə əhalisinin yalnız bir qrupu olan türklərə, o da onların ancaq bir hissəsinə – qızılbaş tayfalarına arxalanırdılar. Səfəvilər imperiyanın digər xalqlarının nümayəndələrini hərbi xidmətə cəlb etmədiklərinə görə orduda döyüşçülərin sayını artıra bilmirdilər. Bununla yanaşı, onu da qeyd etmək lazımdır ki, yüksək motivasiyalı qızılbaş bahadırlarının sonsuz cəsarəti və digər döyüş keyfiyyətləri onların saylarının azlığını kompensasiya edirdi. Səfəvi ordusu kifayət qədər mobil idi. Qızılbaşlar qısa müddət ərzində böyük məsafələri qət edib qərb cəbhəsindən şərq cəbhəsindəki döyüşlərə atıla bilirdilər...

Böyük Britaniya tarixçisi Klifford Bosvort (1928–2015) yazır: "Qəribədir ki, Misir məmlükləri kimi Səfəvilər də artilleriya və yüngül odlu silahlardan istifadə etməyi özlərinə sığışdırmırdılar”. Biz isə vurğulamalıyıq ki, o dövrün el arasında "dayan, doldurum” adlandırılan odlu silahı Səfəvi süvarisi üçün əsas döyüş vasitəsi ola bilməzdi. Bunun da səbəbi o idi ki, XVI–XVIII əsrlərdə tüfəngin növbəti atəşə hazır vəziyyətə gətirilməsi üçün xeyli vaxt tələb edilirdi. Məsələn, kamandan dəqiqədə on altı ox atmaq mümkün idisə, tüfəngdən ən yaxşı halda dörd atəş açmaq olurdu. Həm də tüfəngi hərəkətdə olan atın üstündə yenidən doldurmaq müşkül məsələ idi. Beləliklə, odlu silahdan istifadə edən süvari atdan düşməli idi. Lakin dörd yaşından yəhərə öyrəşmiş qızılbaş üçün bu fikrin özü dözülməz ola bilərdi...

XVII əsrin əvvəllərində Şah I Abbas ordu quruculuğu istiqamətində müəyyən islahatlar aparsa da, ümumi vəziyyət əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmədi. Onun yaratdığı qulam korpusunun böyük bir hissəsi o zamanlar çərkəz adlandırılan Şimali Qafqaz türklərindən ibarət idi. Türklər isə harada yaşadıqlarından asılı olmayaraq, əsasən at üstündə döyüşməyə üstünlük verirdilər. Şah I Abbas öz qulamlarını "süvari yeniçərilər” adlandırırdı.

Gəldiyimiz nəticə bundan ibarətdir ki, Səfəvi hakimiyyətinin azsaylı ordu ilə kifayətlənməsinin, odlu silaha yüksək maraq göstərməməsinin bir səbəbi var idi: Bu dövlət aqressiv xarici siyasət yürütmürdü. Sözsüz ki, Səfəvilər istəsəydilər, yetərincə piyada hissələri də formalaşdırardılar, onlar üçün lazım olan qədər odlu silahlar da ala bilərdilər. Lakin Şah I İsmayıl Səfəvinin qurduğu bu dövlət mahiyyət etibarilə militarist xarakterli deyildi. Səfəvi şahları əsasən ölkə əhalisinin rifahının yüksəldilməsinin qayğısına qalır, quruculuq işləri ilə məşğul olur və dövlətin sərhədlərini xarici təcavüzdən qoruyurdular. Onların süvari hissələri isə ölkənin təhlükəsizliyini, sərhədlərinin toxunulmazlığını təmin etmək iqtidarında idi...

Müəllif: Milli Kimlik Araşdırmaları Qrupunun üzvü Araz Şəhrili

Ətraflı

Dietoloqdan yaşıl çaydan həddən artıq istifadənin fəsadları haqqında XƏBƏRDARLIQ

(28-09-2021, 13:31)

Yaşıl çay faydalı tonuslaşdırıcı içkilərin ən yaxşısıdır, lakin ondan həddən artıq çox istifadə etdikdə bir sıra risklər meydana çıxa bilər.

Bu barədə tanınmış dietoloq Svetlana Fus sentyabrın 27-də özünün İnstagram səhifəsində yazıb.

Mütəxəssisin sözlərinə görə, yaşıl çay "tərkibində olan bioloji aktiv maddələr və antioksidantlar, B1, B2, P, PP vitaminləri, efir yağları, mineral duzlar, tanin, kofein maddələri hesabına faydalıdır. Yaşıl çayın ən mühüm cəhəti təbii antioksidant olmasıdır, o, orqanizmi toksinlərdən təmizləyir və bakterisid təsir göstərir".

Eyni zamanda içkinin mənfi cəhətləri də var.

"Hamiləlik zamanı yaşıl çaydan qədərində istifadə etmək lazımdır və güclü cövhər etmək olmaz. Bu çay fol turşusunun məninsənilməsinə mane olur və tərkibində çoxlu kofein var. Çayı litrlərlə içmək lazım deyil, çünki tərkibində olan aşılayıcı maddələrin (tanin) çoxluğundan orqanizmdə dəmir balansı pozula bilər. Bundan əlavə, tanin maddəsinin çoxlu miqdarı qidadan maqnezium və kalsiumun mənimsənilməsinə maneçilik törədir. Ona görə də yaxşı olardı ki, yaşıl çayı yemək zamanı deyil, yeməkdən sonra içəsiniz. Bunu qadınlar aybaşı və hamiləlik zamanı yadda saxlamalı və uşaqlara da izah etməlidir. Çayın tərkibində olan tanin selikli qişanı qıcıqlandırır, ona görə də mədə və 12-barmaq bağırsağın xora xəstəliklərində ondan kənar durmaq yaxşıdır.

Tərkibində kofein olduğuna görə qlaukomada, hipertoniya xəstəliyində bu çaydan istifadə etmək məsləhət görülmür" - dietoloq Fus məlumat verir.

İyun ayında dietoloq yaşıl çaydan istifadənin arıqlamağa kömək etməsi fikrini təkzib etmişdi. Fus deyib ki, çaydan çox istifadə edilməsi nəticəsində orqanizmdən yağlar deyil, maye ifraz edilir.

Ətraflı

Xəyanət edən kişilərin daha bir fiziki əlaməti açıqlandı

(27-09-2021, 11:28)

İngiltərədə cütlüklər arasında xəyanətlər mövzusunda araşdırma aparılıb.

Tədqiqat maraqlı bir faktı üzə çıxarıb.

Məlum olub ki, ayaq ölçüsü böyük olan kişilər daha çox xəyanət edirlər.

Araşdırmaçıların sözlərinə görə, adətən böyük ayaq ölçülü kişilər hündürboy olur, bu isə qadınları daha çox cəlb edir.

Qeyd edək ki, tədqiqat ölkə ictimaiyyəti arasında geniş müzakirələrə səbəb olub.

Sosial şəbəkə istifadəçilərinin xeyli hissəsi bu müddəanı cəfəngiyyat adlandırıb və araşdırmanın nəticələrinin həqiqəti əks etdirmədiyini bildiriblər.(oxu.az)

Ətraflı

Ət, yumurta və süd ölümü tezləşdirir - Elmi araşdırma

(21-09-2021, 18:58)

Bəzi qida məhsullarının getdikcə insan orqanizminə mənfi təsiri barədə alimlər yeni-yeni sübutlar tapır.

Alimlər bu dəfə ət, yumurta, südün metobolizmi pozduğunu sübut ediblər.

Metobolomika və müasir kompüter texnologiyaları tədqiqatçılara imkan verir ki, istənilən ərzağın və maddənin orqanizmə təsirini öyrənsinlər.

Klivlend Universitetinin alimləri ürək tutması və insult keçirın pasiyentlərin qan analizlərini təhlil edib, onları sağlam insanların qanı ilə müqayisə ediblər.

Müasir kimyəvi hesablamalarla onlar xüsusi birləşmə - trimetilaminoksid TMAO aşkarlayıblar. Sübut olunub ki, qanında TMAO çox olan insanlarda ürək-damar xəstəlikləri baş verir.

TMAO necə, hardan yaranır?

Alimlər müəyyən edib ki, qaraciyər trimetilamini TMAO-ya çevirir.

Bəs orqanizmə TMA hardan düşür? Məlum olub ki, bağırsaqlardakı bəzi bakteriyalar xalin adlı maddəyə çevrilir. Xalinin ən yüksək olduğu qidalar isə ət, ət məhsulları, yumurta və süddür.

Heyvan mənşəli qidaları müntəzəm yedikdə insanın bağırsaq bakteriyaları daha çox TMA hasil edir, onlar da qaraciyərə toplanaraq TMAO-ya çevrilir.

Zamanla TMAO damarları tutaraq, ürək tutması, insulta səbəb olur.

Alimlər TMAO-nun ürək-beyin problemlərinə səbəb olması barədə daha tutarlı sübutlar üçün insanlar üzərində uzun müddətli tədqiqat aparıblar.

Onlar 4 min insanı 3 il ərzində müşahidə ediblər. Nəticələr bir daha sübut edib ki, qanında TMAO birləşməsi çox olanlar insult və infarktdan daha yüksək faizlə ölüb.

Bir çoxları TMAO yox, xolesterinin ürək-damar problemlərinə yol açdığını hesab edir.

Alimlər buna da açıqlama verib:

"Hesab edirik ki, TMAO qanda səviyyəsi digər ənənəvi risk faktorlarından asılı deyil. TMAO özü ayrılıqda təhlükədir. Həmin insanın qanında xolesterinin az və ya çox olmasından, təzyiqin aşağı və ya yuxarı olmasından asılı olmayaraq, TMAO yüksəkdirsə, infartk və insult da yüksəkdir. Qanda TMAO yüksək olması çox pis nəticə və xəbərdir. Qanda TMAO çoxluğu ürək-damar xəstəliklərindən ölüm riskini 9 dəfə artırır”

TMAO necə artır? Məsələn, orta yaşlı adam bir saat ərzində 2 ədəd yumurta yedisə, qanda TMAO pik həddə çatır.

Beləliklə, bu nəhəng elmi iş sübut edib ki, heyvan mənşəli bir çox qidalar ürək-damar xəstəliklərini artırır.(Medicina.az)

Ətraflı

"Əvvəl 1 milyon, sonra 700 min istədi, axırda 500 min dollara düşdü..." - QANQSTERLƏR

(17-09-2021, 11:11)

Yaxın günlərdə hakim önünə çıxacaq generallardan şikayətçi olanlar nələr danışır…

2015-ci ildə həbs edilən və 5 il cəza alan MTN polkovniki, nazirliyin İstintaq Baş İdarəsinin şöbə rəisi olmuş Vüsal Ələkbərov yenidən cinayət məsuliyyətinə cəlb olunub. O, yaxın günlərdə MTN generalı, İstintaq Baş İdarəsinin keçmiş rəisi Mövlam Şıxəliyevlə birlikdə məhkəmə qarşısına çıxarılacaq.

Şıxəliyev və daha üç nəfər haqqında cinayət işinin istintaqı yekunlaşıb və baxılması üçün Bakı Hərbi Məhkəməsinə göndərilib. Bu barədə AzadlıqRadiosuna Baş Prokurorluğun mətbuat xidmətindən məlumat verilib.

14 milyon rüşvət ittihamı

Şıxəliyev və Ələkbərovla birlikdə İbtidai istintaq idarəsinin sabiq rəis müavini Yasin Məmmədov, şöbə rəisinin keçmiş müavini Sahib Ələkbərov da mühakimə olunacaq. Adları çəkilən dörd nəfər mütəşəkkil dəstə kimi birləşib müxtəlif adamlara hədə-qorxu gəlməklə onların milyonlarla pulunu, əmlakını ələ keçirməkdə suçlanır. Sabiq MTN-çilər haqqında cinayət işində ümumilikdə 14 milyon 292 min manat rüşvətdən və hədə-qorxu ilə başqalarının 5 milyon 77 min manatlıq pulunu, əmlakını ələ keçirməkdən bəhs olunur.

Təqsirləndirilən şəxslərdən yalnız Şıxəliyev həbsdədir, digərləri haqqında istintaq dövründə alternativ qətimkan tədbirləri seçilib.

Hələ 2015-ci ilin oktyabrında MTN-də nazir Eldar Mahmudovun vəzifədən uzaqlaşdırılması, 20-dən artıq vəzifəli şəxsin, o cümlədən generalların həbsi ilə nəticələnən əməliyyatdan sonra aparılan istintaqda Şıxəliyev və digərlərinin adları hallanırdı. Onlardan Şıxəliyev və Məmmədov şahid qismində də dindirilmişdilər. Vüsal Ələkbərov isə hədə-qorxu ilə tələb etmə, rüşvət alma və başqa əməllərdə suçlanaraq Bakı Hərbi Məhkəməsinin hökmü ilə 12 il azadlıqdan məhrum edilmişdi. Sonradan apellyasiya məhkəməsi onun cəzasını 5 ilə endirdi. O, bir müddət həbsdə saxlandıqdan sonra şərti azadlığa buraxılmışdı.

"Əvvəl 1 milyon, sonra 700 min istədi”

General Şıxəliyevin, Məmmədovun əleyhinə xeyli ifadələr vardı. Bir çox zərərçəkmiş və şahidlər onlar tərəfindən hədələndiklərini, adları çəkilən şəxslərə pul verdiklərini iddia edirdilər.

"Bunlar mənim evimi satdırdılar. Mövlam Şıxəliyevin otağında olmuşam. Mənə dedi ki, "şefin göstərişi var – ya həbs edilməlisən, ya da pul verməlisən”. Əvvəl 1 milyon, sonra 700 min istədi. Axırda 500 min dollara düşdü. Bu pulun 200 min dollarını Mövlana, 300 min dollarını isə Vüsal Ələkbərova vermişəm”, – zərərçəkmiş iş adamı Namil Rzayev məhkəmədə belə demişdi.

Şıxəliyev isə həmin iclasda zərərçəkmişin dediklərini təkzib edərək nə nazirdən göstəriş, nə də bu adamdan rüşvət aldığını bildirmişdi.

Dubaydan və Türkiyədən qızıl-zinət əşyaları gətirib Bakıda Mərkəzi Univermaqda onların satışıyla məşğul olan Rauf Həsənov iddia edirdi ki, onu MTN polkovniki Füzuli Əliyev nazirliyə çağırıb, qızıl qaçaqmalçılığında günahlandırıb. Həbs olunmaması üçün 100 min dollar pul istəyib. Ortada heç bir fakt, sübut olmasa da, qorxduğu üçün həmin pulu düzəldib verəcəyini vəd edib və buraxılıb. Onun sözlərinə görə, tələb olunan pulu düzəldə bilməyib. İki-üç həftə sonra hüzr mərasimindən qayıdanda onu saxlayıb MTN-nə gətiriblər:

"Məni Yasin Məmmədovun yanına apardılar. O, sənəd göstərib həbs olunduğumu bildirdi. Buraxılmağım üçün 500 min dollar tələb elədi. Bir neçə saat davam edən təzyiq, hədə-qorxudan sonra Yasin Məmmədov dedi ki, rəisi 300 min dollara razılıq verib. Mən qorxudan Yasin Məmmədova 300 mini toplayıb çatdıracağıma söz verdim və MTN-dən çıxdım”.

"Zəng elədi ki, 300 min dollardan 200-ü çatmır”

Həsənovun sözlərinə görə, həmin gecə dost-tanışdan pul toplayıb, 300 min dolları aparıb çatdırıb: "Evə qayıdandan yarım saat sonra Yasin Məmmədov zəng eləyib dedi ki, puldan 200 dollar çatmır. Yenə ora qayıdıb, Yasin Məmmədova 200 dolları verdim…”.

Məmmədov isə deyilənləri təkzib edib. O, haqqında söylənilən fikirlərin yalan olduğunu vurğulayaraq kimsədən nə pul tələb etdiyini, nə də aldığını bildirib.

Bir sıra zərərçəkmişlər Məmmədovun bir neçə il əvvəlki araşdırmalar zamanı cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmamasını, onun haqqında çoxsaylı şikayətlərə baxmayaraq, DTX-da işinə davam etməsini qardaşının vəzifəsiylə əlaqələndirirdilər. Onlar dövlət orqanlarına şikayətlərində də bu haqda yazırdılar. Onun qardaşı Natiq Məmmədov 2000-2004-cü illərdə Xəzər Rayon Məhkəməsinin hakimi, ardınca Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) katibi, 2011-2018-ci illərdə isə bu qurumun sədr müavini olub. 2018-ci ildə baş nazirin sərəncamı ilə Nazirlər Kabineti Aparatının rəhbərinin müavini təyin edilib. 2019-cu ildə hətta Aparat rəhbəri vəzifəsinin icrası da ona həvalə edilib.

"Məcbur olub torpağı Eldar Mahmudovun qohumuna verdim”

Şıxəliyev 2021-ci ilin aprelində başqa bir MTN generalı, nazirliyin Hərbi Əks-Kəşfiyyat Baş İdarəsinin sabiq rəisi Nizami Şirinovla birlikdə həbs olunub. Sentyabrın əvvəlində Şirinovun işi məhkəməyə göndəriləndə Şıxəliyev və daha üç nəfərin işi ayrılıb.

Şirinov da məhkəmə qarşısına tək çıxarılmır. Onun tabeliyində işləmiş idarə rəisləri Elcan Abdullayev və Elman Tahirov, keçmiş əməliyyat müvəkkili Nadir Nəzirov da təqsirləndirilir. Onların işində dörd nəfər zərərçəkmiş qismində tanınıb ki, biri də Heydər Əliyev adına Ali Hərbi Məktəbin keçmiş rəisi Mirzəli Yusifovdur.

Zərərçəkmişlərdən biri Şirinovun keçmiş işçisi, MTN-in Hərbi Əks-Kəşfiyyat Baş İdarəsində Daxili İşlər Nazirliyinin, Daxili Qoşunların və Ədliyyə Nazirliyinin hərbi qurumları üzrə şöbə rəisi olmuş polkovnik Emin Abbasovdur. O, iddia edir ki, bizneslə məşğul olan qardaşı Elxan Abbasovla onun şəriki Vüqar Ağayevin 250 min pulunu, torpaq sahəsini zorla əllərindən alıblar:

"Məcbur olub 19 noyabr 2009-cu ildə Nizami Şirinovun göstərişi ilə Eldar Mahmudovun qohumu olan İmanova Billurə Məmməd qızının adına qardaşımın Vüqar Ağayevlə şərik olduğu 5 hektar torpaq sahəsinə dair baş etibarnamə verdik. Bundan bir müddət sonra Nizami Şirinov yenə təhdid elədi, əlavə 50 min istədi. İdarə rəisi işləyən polkovnik-leytenant Elman Tahirov vasitəsilə 2009-cu il noyabrın axırlarında 50 mini də Nizami Şirinova verdim…”.

Vüqar Ağayev də zərərçəkmiş qismində tanınıb.

Şirinov və üç keçmiş işçisinin məhkəməsi sentyabrın 23-də başlayacaq.

Xatırlatma

Təqsirləndirilən sabiq MTN-çilərə CM-in 182 (hədə-qorxu ilə tələbetmə), 294 (sübutları saxtalaşdırma), 311 (rüşvət alma), 341 (vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə və ya vəzifə səlahiyyətlərini aşma) və başqa maddələrlə ittihamlar verilib. Bu maddələrdə 12 ilə qədər azadlıqdan məhrumetmə cəzası nəzərdə tutulub.

2015-ci ilin oktyabrında MTN-dəki əməliyyat nəticəsində nazirliyin 21 vəzifəlisi cinayət məsuliyyətinə cəlb olunub. Onların arasında beş general da vardı. Onların işi bir neçə qrupa bölünüb və ayrılıqda məhkəməyə göndərilib. Sabiq MTN-çilərə 3 ildən 14 ilə qədər həbs, üç nəfərə isə şərti cəza verilib. Generallardan hazırda yalnız ikisi – Elçin Quliyev və Teymur Quliyev həbsdədir. Akif Çovdarov və Sübahir Qurbanov 2020-ci ilin aprelində əfv sərəncamı ilə azadlığa buraxılıb. Natəvan Mürvətovaya isə şərti cəza təyin edilib.

Ümumiyyətlə, 2015-ci ildə həbs olunanlardan həbsdə qalanların sayı cəmi beş nəfərdir.

Sabiq MTN-çilər qanunsuz dinləmələrdə, iş adamlarının əmlaklarını hədə-qorxu ilə əllərindən almaqda, onları qanunsuz şəkildə günlərlə MTN-də saxlamaqda və başqa əməllərdə ittiham olunurdular.

2015-ci ilin oktyabrında MTN-də baş verənlərdən sonra bu qurum ləğv edilib və onun bazasında Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (DTX) yaradılıb. (gununsesi.info)

Ətraflı